Dinler Tarihi

İhvan-üs-Safâ, "Resâ' il" (Risaleler) adı verilen ve elli iki bölüm ya da "risale"den oluşan bir tür ansiklopedi ile öğretilerini kaleme almışlardı. Resâ' il, sonradan Mısır' da basılmıştır. Bu ansiklopedinin bir çok yazarı vardı. Çesitli kaynaklara göre, risalelerin yazarları arasında; Ebû Süleyman Mihricanî, Ebu' l Hasen Zencanî, Ebû Ma' ser Belhî (Mukaddesî olarak da bilinir), Zeyd bin Ruf' a gibi düşünürler bulunuyordu. P. Casanova "Journal Asiatique" isimli dergide yayınlanan bir araştırmasında, eserde sık sık geçen Zodyak (burçlar) takvimine dayanarak, yazılış tarihini 1049 ve yerini de Mısır olarak ileri sürmektedir.

Ancak bir çok araştırmacı yazılış yerinin Mısır olduğunun kabul edilmesi için bu kanıtları yeterli görmemektedir.

Buna karşılık, konuyu araştıranların çoğunun, İhvan-üs-Safâ' nın Basra' da ortaya çıktığını kabul ettiği bilinmektedir. O dönemin Basra' sı, yeni bir takım düşünsel ve dinsel akımlara sahne olması bakımından İslâm dünyasının en önemli merkezlerinden biridir. Bir çok önemli düşünür Basra' da öğretilerini yaymış, Mürcie ve Kalenderiyye gibi tarikatler orada ortaya çıkmıştır. Özetle Basra, yeni oluşumlara hem alışık, hem de potansiyel olarak hazır durumdadır. Bazı kaynaklar, İhvan-üs-Safâ' nin Bagdat' ta da bir kolu olduğunu belirtmektedir. Ancak bu konuda ayrıntılı bir bilgi mevcut degildir. Zaten bu örgütlenme, bir bakıma bir felsefe kulübünün, bir düşünce derneğinin gönüllü üyelerinin içten etkinliklerini andirdiği için, ülkenin her yöresinde üyelerinin bulunması olasıdır.